خطا ناپذیرسازی
Poka-Yoke
اشتباه در سازمانها به دلايل مختلفي اتفاق مي افتد، ولي اغلب آنها قابل جلوگيري است. اگر مردم تلاش كنند وقتي مشكلي به وجود مي آيد، آنرا بشناسند و علتهايش را ريشه يابي كنند و براي آن يك اقدام اصلاحي مناسب انجام دهند، از بروز مشكلات در مراحل مختلف كار پيشگيري مي شود و در صورت بروز اشتباه، مشكل در كمترين زمان شناسايي مي شود و از بين
مي رود. استفاده از تكنيك هاي خطا ناپذير سازي ساده در اجزاي مكانيكي و دستگاه ها مي تواند بصورت مؤثري از بروز اشتباه و دوباره كاري ها و اتلاف منابع جلوگيري كند.
هر چه مقدار خطا و اشتباهات نيروي انساني بيشتر شود سيستم مجبور به دوباره كاري و اصلاح خطا خواهد شد و هر چه دوباره كاري در سيستم افزايش يابد، بهره وري نيروي انساني كاهش پيدا خواهد كرد. پس يكي از راههاي افزايش بهره وري، كاهش خطاهاي نيروي انساني است.
پوكا يوكه (خطا ناپذير سازي) چيست؟
پوكايو كه (خطا ناپذير سازي) توسط يك مهندس توليد ژاپني به نام شي جي يو شينگو ابداع شد. او كسي بود كه باعث ايجاد تحولات عظيمي در بسط مفهوم كنترل كيفيت در ژاپن شد. پوكايوكه به صورت ((Poh-KahYoh-Key)) تلفظ مي شود و به معناي پوكا (خطاهاي غيرعمدي) و يوكه (پرهيز) است. پوكايو كه سيستمي است كه از هدر رفتن انرژي، زمان و منابع قبل از بروز خطا در آينده، جلوگيري مي كند.
اصلي ترين اين خطاها، خطاهاي نيروي انساني است. در اكثر موارد خطاهاي غيرعمدي نيروي انساني موجب بروز صدمات و هدر رفتن منابع مي شود. اگر بتوان با تكنيكهايي باعث كاهش متغيرها در فرآيند و كاهش خطاهاي نيروي انساني شد، در واقع بازده نيروي انساني بيشتر تحت كنترل خواهد بود.
چه عواملي ايجاد كننده خرابيها هستند؟
اغلب خرابيها در يكي از پنج حالت زير رخ مي دهد:
1- در طراحي فرآيندهاي استاندارد، رويه هاي مناسبي رعايت نشده باشد. مثلاً اگر در عمليات پرسكاري، مسائل ايمني در نظر گرفته نشود، احتمال وقوع حادثه وجود خواهد داشت.
2- عملاً در بسياري از عمليات، تغيير پذيري وجود دارد. به عنوان مثال زياده از حد كار كردن ياتاقان هاي يك ماشين مي تواند موجب ايجاد خرابي باشد كه با تعمير و نگهداري مناسب مي توان از بروز خرابيها جلوگيري كرد.
3- گاهي ممكن است از مواد غيريكنواخت و يا آسيب ديده استفاده شود. راه حل اينست كه مواد ورودي به هنگام رسيد، حتماً بازرسي شوند تا از خرابي يا تغيير پذيري احتمالي جلوگيري شود.
4- قطعات فرسوده يك ماشين مي تواند موجب ايجاد خرابي شود كه با تعمير و نگهداري مناسب و مديريت ابزار مي توان از بروز مشكل جلوگيري كرد.
5- اگر تمامي موارد فوق درست و صحيح اجرا شود، اشتباه اپراتور و خطاي انسان مي تواند باعث بروز خطا، خرابي و حادثه شود.
معمولاً چهار حالت اول هر كدام داراي راه حلهايي است كه توضيح داده شد ولي چون خطاي انساني قابل پيش بيني نيست پيشگيري آن نيز سخت تر است.